Çocukluk çağında gelişen obezite çok ciddi bir problem. Obezitenin zararlarını sigaranın zararlarına benzetirsek, sorunun çözümü açısından da bir adım atabiliriz. Mesela 12 yaşında bir çocuğun elinde sigara görsek irkiliriz, ama obez çocuklar bizlere sevimli gelmesi yine bu sorunun çözümü açısından bir handikap teşkil ediyor. Tabii, bir de sosyal belleğimizde ikinci dünya savaşı sırasında ekmeğin karneyle dağıtıldığı, yani kaloriye erişimin kısıtlı olduğu, yağ rezervi olanların bu nedenle hayatta kalma şansının daha fazla olduğu bir dönem var. Fakat çağ değişti, açlık çoğu yerde kalmadı, ama bunun yerini çöp yiyecekler aldı. Bir an önce büyüsün diye tavuklara ne veriyorlarsa, muhtemelen bizlere de onu veriyorlar. Paketli yiyeceklerin içeriğini gözden geçirin, hepsinin içinde palm yağı veya palm yağı yazmamak için de hurma yağı, nebati yağ, bitkisel yağ diye yazıları göreceksiniz. Şeker yerini früktoz şurubuna bırakmış durumda. Peynir ise normalde sütten üretilmesi gerekirken, artık kimyasal malzemelerden tazecik üretiliyor. 10 litre sütten 1 kilogram peynir elde edebildiğinizi düşünürsek, ucuz üretim için “miş” gibi olması yeterli değil mi?
Çoklu mahrumiyet indeksi, aşağıdaki maddelere bakılarak hesaplanır:
- Gelir mahrumiyeti
- İş mahrumiyeti
- Eğitim, öğretim ve vasıf mahrumiyeti
- Sağlık mahrumiyeti ve engellilik
- Suç
- Barınma ve hizmette engeller
- Yaşanan çevre mahrumiyeti
İngiltere’de yapılan çalışmada mahrumiyet ile çocukluk çağı obezitesi arasında güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. En mahrum alanlardaki çocuklar 2 kat daha fazla obezdir (%12,7’ye karşı %5.7). Ciddi obezite ise en mahrum bölgelerde yaşayan çocuklarda 3 kat daha fazladır (%3.8’e karşı %1).
2006 yılından 2018 yılına gelindiğinde bu ara %1.6 artmıştır, çünkü en az mahrumiyet yaşayan çocuklarda obezite azalmıştır. 11 yaşa gelen 3 çocuktan bir tanesi kilolu veya obezdir.
Özellikle mahrumiyet bölgelerinde fast-food satan restoran sayısının da daha fazla olduğu tespit edilmiş ve çocukların okula giderken çöp yiyeceklerle beslendikleri, sağlıklı olan taze meyve ve sebzeye erişimlerinin sınırlı olduğu gözlemlenmiştir.
Ülkemizde Durum Nedir?
Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan ‘Çocukluk Çağı Obezite Araştırması (COSI-TR) Ön Sonuçları’na göre, Türkiye’de her beş çocuktan birisi şişman ve obezite yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda önemli bir sorun haline gelmiş durumda. Ön sonuçları açıklanan araştırma, ülke çapında 216 ilköğretim okulundan 2 bin 541 kız ve 2 bin 560 erkek olmak üzere, toplam 5 bin 740 öğrenci üzerinde gerçekleştirildi. Araştırmaya göre, erkek ve kızların toplam Beden Kitle İndeksi hesaplamalarında yüzde 75,5’inin normal, yüzde 14,2’sinin hafif şişman ve yüzde 8,3’ünün şişman olduğu tespit edildi. Bu verilere göre, Türkiye’de çocukların yüzde 22,5’i yani 5 çocuktan biri şişman olarak tanımlandı.
Bölgelere göre şişmanlık dağılımı da farklılaşmaktadır. Şişmanlığın en yüksek olduğu bölge Doğu Karadeniz Bölgesi (%41,3), İstanbul (%28,3), Ege Bölgesi (%26,3) ve Akdeniz Bölgesidir (%25).
Eve Gidecek Sonuç
Çocuklarımızın sağlığı için onları sağlıklı besinlerle besleyelim, endüstriyel gıdalardan uzak durmalarını sağlayalım. Ayrıca sosyal sorumluluk projesi olarak mahrumiyet bölgelerine sağlıklı beslenme aşevleri açılabilir, bu konuda proje geliştirmek şarttır.
https://www.bbc.com/news/health-44642027
https://www.medikalakademi.com.tr/wp-content/uploads/2013/12/cocukluk-cagi-obezite-arastirmasi.pdf
Uzm. Dr. Burak Uzel 