Mesleğin başında bu tip konular nedense benim pek ilgimi çekmiyordu. Daha çok kanser konusunda kafayı yoruyor, Cerrahpaşa’daki hocalarımın bu konuya nasıl da vakıf olduklarını görüp, onlar gibi hastaları ve hastalıkları değerlendirmek için can atıyordum; ama insan beynine bilgilerin yüklenmesinde bir turbo mod yok, çok çalışma ve İngilizce deliberate, Türkçesi üzerinde düşünülmüş çalışma gerektiğini 10.000 saat geçip de “tamam şimdi oldu” zamanı anladım. Konuyu biraz uzatıyorum gibi duruyor, ama üst bilişin de (meta-cognition) bu süreçte etkili olduğunu sonra okuduğum yazılarda gördüm (https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cstbili%C5%9F).
Ben o zamanlar, kanserin de basit bir açıklaması vardır diye düşünüp, teorik olarak kafa yorarken, o zaman asistan odasında şimdi ünlü bir endokrin uzmanı olan Özay Tiryakioğlu, müthiş bir endokrinolog olan Pınar Ablayla insülin direnci ve diyet konularındaki derin tartışmalarını anlamakta güçlük çekiyordum. Filhakika, insanların çoğunun hayatını tehdit eden mevzu da bu konularmış, sonradan anladım.
Biraz da yaş ilerleyip de arkadaşlarım 45’li yaşlara gelince, her ne kadar onlardan genç de olsam, uzun yaşamın nasıl elde edildiğini gösteren çalışmalar da ilgimi çekmeye başladı. Genlerimiz ve yaşam tarzımız bizim ne kadar yaşayacağımıza karar veriyor, isterseniz de çalışmamıza geçelim.
Sonda söyleyeceğimi başta söyleyeyim, ömrü uzattığı yegane gösterilmiş şey açlık…
Çalışmaya 100 sağlıklı katılımcı alınıyor ve iki gruba ayrılıyor ve açlığı taklit eden diyetin (ATED) yaşlanma ve yaşla ilişkili hastalılarının göstergeleri, risk faktörlerine etkisi araştırılmış. ATED tipik olarak kalorisi, şekeri ve proteini az, doymamış yağı fazla yiyeceklerden oluşmaktadır. ATED her ay sadece birbirini takip eden 5 gün boyunca uygulanmıştır.
ATED Gün 1
%10 protein, %56 yağ ve %34 karbohidrat. Toplam 1090 kalori
ATED Gün 2-5
%9 protein, %44 yağ ve %47 karbohidrat. Toplam 725 kalori.
3 kez yapılan ATED turu vücut ağırlığını, beden ve toplam vücut yağını, insülin benzeri büyüme hormonu-1’i (IGF-1) ve kan basıncını azalttığı gözlenmiştir. Bu süre zarfında yan etki saptanmamıştır. Bu diyetin iyi tarafı ise, riski yüksek olanlarda iyi etkiler belirgin olmasıdır.
Sonuç
Ne demiş atalarımız, alınan enerjinin azı kar, çoğu zarar.
Min Wei, et al. “Fasting-mimicking diet and markers/risk factors for aging, diabetes, cancer, and cardiovascular disease”. Science Translational Medicine 15 Feb 2017:Vol. 9, Issue 377, DOI: 10.1126/scitranslmed.aai8700.
Uzm. Dr. Burak Uzel 