Vücudumuzda iki türlü yağ dokusu bulunmaktadır. Daha az sıklıkla duymuş olduğunuz kahverengi yağ dokusu miktarca da az bulunmaktadır. Bu dokunun özellikle soğuğa adaptasyon sağlamamızda etkili olduğu düşünülmektedir.
Bu dokunun insanda olduğu düşünülmekteydi, ancak PET/CT’nin (pozitron emisyon tomografisi/ bilgisayarlı tomografi) hayatımıza girmesinden sonra, bu dokuların nerede bulunduklarını ve nasıl değiştiklerini daha iyi ölçer olduk.
Şu zamana kadar kahverengi yağ dokusunu (KYD) arttıran yegane şeyin soğuk olduğunu biliyoruz. Akut (hızlı, kısa süreli) olarak soğuğa maruz kalma KYD aktivitesini arttırırken, uzun dönemli soğuğa maruz kalma da KYD hacmini arttırmaktadır.
Beş gönüllü sağlıklı insanda yapılan bir çalışmada, kişiler 1. ay 24 oC’ye, 2. ay 19 oC’ye, 3. ay 24 oC’ye, 4. ay 24 oC’ye maruz bırakılmışlardır. KYD hacmi ise 1. ay 55 mL, ikinci ay78 mL, 3. ay 63 mL ve 4. ay 58mL olarak bulunmuştur. Bu çalışmada katılımcıların kilolarında veya şeker, insülin düzeylerinde bir değişim bulunmamıştır.
Çağımızın hastalığı biliyorsunuz obezite. Ev sıcaklığının yıllar içinde arttığı da bir gerçek. Yine yapılan bir çalışmada, ev sıcaklığı arttıkça obezite oranı 2 katına çıktığı tespit edilmiştir. Bu tabiî ki ev sıcaklığını kutuplar seviyesine indirelim anlamına gelmiyor; ama evde yaşlı veya bebek yoksa alt sınırlarda (19-20 oC) tutmak sanki faydalıymış gibi durmaktadır.
Hafif soğuk ortamda ve sıcak ortamda resimde görüldüğü gibi metabolizma hızı artmaktadır. Bu artış soğukta, hem kahverengi yağ dokusunun çalışmasıyla (titremeden ısı oluşumu) ve kasların çalışmasıyla (titreyerek ısı oluşumu); sıcakta ise terleme ile olmaktadır.
Sonuç
Ev sıcaklığı ne çok düşük, ne de çok yüksek olması gerekir; eğer evde yaşlı, kronik hastalığı olan veya çok küçük yoksa 18 oC üzerinde tutmak faydalı olacaktır.
http://diabetes.diabetesjournals.org/content/63/11/3686.long
S1043-2760%2814%2900010-1.pdf erişimi için tıklayın
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21285941
Min_temp_threshold_for_homes_in_winter.pdf erişimi için tıklayın
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa0810780#t=articleTop
Uzm. Dr. Burak Uzel 