İnsanın ayaklarının üzerinde durabilmesi ve hareket edebilmesi için, vücudundan gelen sinyallerin beyne iletilmesi ve bunun işlenerek beyinden kaslara emir gitmesi gerekmektedir. Bu karmaşık işlemler beynin çeşitli bölgeleri tarafından yürütülmektedir, ancak bunun için ayrıca düşünmemize (korteksimizi kullanmaya) gerek yoktur. Ancak işleyen demir ışıldadığı gibi, duran demir de paslanıyor. Hareket ettiğimizde otomatik olarak beynin büyük bir kısmı çalışırken, oturduğumuz zaman bu işlemleri yapmasına gerek kalmadığı da aşikârdır. Dolayısıyla beynimizin sağlığını korumak istiyorsak mutlaka hareket etmemiz gerekiyor.
Peki, ne kadar süre oturuyoruz, ne kadar süre fiziksel aktivitede bulunuyoruz? Bu sorunun cevabı ise bu çalışmada, ancak bunlar ABD verileri.
2015-2016 tarihleri arasında Ulusal Sağlık ve Beslenme Anketine katılan 18 yaş üzeri 5992 katılımcının sonuçları aşağıdaki gibi bulunmuş:
Günlük 4 saatten az oturan ve haftalık 6 saatten fazla egzersiz yapanlar: %5
Günlük 8 saatten fazla oturup, egzersiz yapmayanlar: %10
Haftalık 6 saatten fazla egzersiz yapanlar %23
Egzersiz yapmayanlar %51 olarak tespit edilmiş.
Egzersiz yapmama, yaşla birlikte arttığı da gözlenmiş.
Türkiye’de Durum Nedir?
Bizdeki durum nedir diye küçük bir twitter (https://twitter.com/DoktorBurak/status/1066936695998881792) anketi yaptığımda ise sonuçlarımız şu şekilde oldu. Bu arada Prof. Mikdat Kadıoğlu Hoca’ya yardımı için müteşekkir olduğumu belirtmek isterim.
Sorumuz şuydu: “Sıradan bir günde kaç saat oturursunuz?” Bu soruya 587 kişi cevap verdi.
Türkiye’de Amerika’da
0-4 saat %20 %22
4-6 saat %20 %25
6-8 saat %28 %30
>8 saat %32 %21
Tabloda gördüğünüz üzere ülkemizde günde 8 saatten çok oturanların sayısı Amerika’nın 1,5 katı. Bu durum da ülkemizdeki obezite fırtınasının nedenlerinden bir tanesidir.
Bu arada bir başka araştırmanın sonucunu da hatırlatayım:
Günde 4 saatten az oturanlarla karşılaştırıldığında, ölüm oranındaki artış:
Eğer 4-8 saat arasında oturuyorsanız= 1.02
Eğer 8-11 saat arasında oturuyorsanız= 1.15
Eğer 11 saatten fazla oturuyorsanız = 1.40 kat kadar olmaktadır
Önerim
Sürekli oturur durumda olmamak istiyorsanız sizi dürtecek akıllı bir saat alın; çok pahalısına gerek yok, basit bir tanesi bile uzun oturmalarda sizi uyarıyor. Ben bunun faydasını çok gördüm.
Egzersiz yapamıyorum demeyin, tabii ki çoğunluk için zor, ama azımsanmayacak çok sayıda da yapan var (%51’e karşı %23).
Az oturmanın ve egzersizin en iyi ilaçtan bile daha iyi olduğunu unutmayın.
Ülkemizde günde 8 saatten çok oturanların sayısı Amerika’nın 1,5 katıdır, bu konuda da önlemlerin alınması halk sağlığı için elzemdir.
Wiebe et al. “Joint Prevalence of Sitting Time and Leisure-Time Physical Activity Among US Adults, 2015-2016”. https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2715582
https://burakuzel-md.com/2012/03/29/oturmak-omru-kisaltiyor/
Uzm. Dr. Burak Uzel 