Zaman zaman kızımız bize isyan bayrağı açar; “hafta arası hiç mi televizyon izlemeyeceğim?”. Eşim ve benim de cevabımız kısa ve net: “Evet izlemeyeceksin” oluyor. Çocuklar TV ekranının veya bilgisayara/tablet/telefon ekranının karşına geçtiklerinde hipnotize oluyorlar, dünyadan tamamen soyutlanıyorlar. Çok popüler bir çocuk kanalındaki gençlik dizisindeki olaylar ve entrikalar Dallas’ın JR’ını geçiyor, bir Sue Ellen eksik.
Çizgi dizilerdeki ve filmlerdeki şiddet, ölüm ise had safhada. 10 yaşa kadar çocukların ölüm hakkında bilgileri sınırlı, ama sürekli bir bombardıman bu konuda var. Ölüm şu anki bilgilerimizle kaçınılmaz son, ancak bu gerçeğin gelişmekte olan çocuğa da anlatımı farklı olmalı. Ne ekilirse onun biçileceğini, hepimizin öğrenen makineler olduğumuzu unutmamak gerekiyor. Zor olan bir şey de öğrendiğimizi yenisiyle değiştirmek; bilgisayarca konuşalım, format atmak zaman alan zahmetli bir iş. Başında doğru öğretmek daha kolay bir strateji.
Çalışma Nedir?
Çocuklar için yapılmış 45 çizgi filmle, erişkinler için yapılmış 90 dramatik filmler karşılaştırılmış ve ilk ölüm sahnesine kadar geçen süre değerlendirilmiştir.
Çocuk filmlerindeki önemli karakterler, erişkin filmlerine göre 2,52 kat daha fazla ölmektedir. Önemli karakterlerin sahnede cinayete kurban gitmesi de çocuk filmlerinde daha fazladır.
Tablo 1
Önemli karakterlerin ölümü
| Çocuk Çizgi Filmi (n=45) | Karşılaştırılan Filmler (n=90) | |
| Ortalama yürütme süresi | 1:29:29 | 2:05:08 |
| Ortanca sağkalım süresi (%95GA) | 1:19:15 (1:13:08 ile1:25:22) | 2:04:05 (1:44:39 ile 2:23:31) |
| Nedene göre ölüm: | ||
| Silah | 3 (6.7) | 13 (14.4) |
| Boğulma | 3 (6.7) | 1 (1.1) |
| Hayvan saldırısı | 5 (11.1) | 0 |
| Savaşta ölüm | 0 | 3 (3.3) |
| Motorlu araç kazası (uçak dahil) | 1 (2.2) | 8 (8.9) |
| Mistik nedenler | 3 (6.7) | 0 |
| Pencereden atılma veya diğer | 5 (11.1) | 3 (33) |
| Bıçaklama/kazığa oturtma | 2 (4.4) | 2 (2.2) |
| Hastalık/tıbbi durumlar | 2 (4.4) | 8 (8.9) |
| İntihar | 0 | 1 (1.1) |
| Diğer yaralanmalar | 2 (4.4) | 2 (2.2) |
| Diğer cinayetler | 4 (8.9) | 4 (4.4) |
| Ekranda ölüm sayısı | 15 (33.3) | 45 (50) |
Sonuç
Çocuklar için masum olduğu düşünülen çizgi filmlerde sahnede ölüm veya cinayetin azımsanmayacak ölçüde olduğunu bu çalışmayla görüyoruz.
Ölüm insan hayatı için doğal bir süreç, ama bu riski azaltmak bizlerin elinde. Şiddet ise insan hayatı içinde olmaması gereken bir durum. Hayat, gazetelerin 3. sayfalarından ibaret değil. Bu tip şiddet, cinayet konularının özellikle çocuklara gösterilmesi, bu durumların normalizasyonu anlamına gelmektedir. Bu, kabul edilebilir bir şey değildir.
Hayatımızı yönlendiren insani duygu şiddet olmamalı, adalet olmalıdır. Görülüyor ki sinemalarda erişkin olarak bizler kendimizi koruyoruz, daha az şiddet/daha az ölüm görüyoruz. Çocukların çizgi filmlerinde de aynı şeyleri beklememiz gerekiyor.
Ian Colman, et al. “CARTOONS KILL: casualties in animated recreational theater in an objective observational new study of kids’ introduction to loss of life”. BMJ 2014;349:g7184
Uzm. Dr. Burak Uzel 