Plastikler (Ftalat) ve Şeker

PVC hammadde geri dönüşüm (recycling ) kodu (Photo credit: Wikipedia)

Modern zamanın getirdiği pekçok hayatı kolaylaştırıcı malzemelerin, ne yazık ki bazı yan etkileri de gözlenebiliyor. Halkın sağlığının korunması için halkın öncelikle konudan haberdar olması gerekliliğine inandığım için, bu konudaki bazı gelişmleri sizlerle paylaşmaya devam ediyorum. Hatırlarsanız daha önce, plastik şişelerde, hatta yazar kasa fişlerindeki bisfenol-a (BPA) ( bakınız https://burakuzel-md.com/?s=bpa ) ve diğer bazı maddelerden bahsetmiştim.

Bugün yine plastik sanayinde kullanılan, PVC’lerin yumuşaklığını arttıran ftalatlardan bahsedeceğim. Ftatların genel olarak kullanıldığı malzemeler:

– Çocuk bakım gereçleri

– Kalemler ve defterler (plastik kısımlar), silgi, yapıştırıcı, makas, kalemtıraş, cetvel, koli bandı, bant, yapışkan notluk, şerit ve sıvı düzeltici

-Boya kalemleri ve boya malzemeleri (oyun hamuru ve parmak boyaları hariç)

-Beslenme çantası, okul çantası, sırt çantası, resim çantası, kalem kutusu

-Yiyecek taklidi ürünler

-Yüzme öğretmeye yardımcı ürünler

-Jimnastik minderleri, güneşlenme yatakları, deniz yatağı vb.

-Tekstil ürünlerindeki plastik baskılar ve aksesuarlar

-Yağmurluklar, spor ayakkabılar, plastik terlikler

Bugün ülkemizde, ftalat kullanımına sınırlama getirilmiştir (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-9.htm) . Ftalatların bu kadar yaygın olması ve özellikle PVC’ye kovalent bağlanmamaları nedeniyle, insanların vücutlarında da sıklıkla tesbit edilmektedir.

Ftalatlar hücre çekirdeğinde peroxisome proliferator–activated reseptörlerine (PPARs) etki etmektedir. PPAR-γ agonistleri insülin duyarlılığında etkili olmakta ve tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmaktadır. Sorumuz ise vücutta ftalat girdiğini gösteren, idrardaki ftalat metabolitleri miktarı ile tip 2 diyabet hastalığı arasında bir ilişki var mıdır?

Çalışma Uppsala’da yapılmış ve 70 yaşında 1016 kişi değerlendirilmiştir. Tüm katılımcılarda ftalat metabolitlerine rastlanılmıştır. Özellikle yüksek miktarda ftalat metabolitleri olan kişilerde şeker hastalığı riski artmış gözlenmiştir. Bu durum, cinsiyet, vücut kitle indeksi, kan yağları, eğitim seviyes, sigara kullanımı ve egzersiz alışkanlığından bağımsızdır.

Monomethyl phthalate (MMP) ve monoethyl phthalate (MEP) insülin direnci ile ilişkiliyken,

monoisobutyl phthalate (MiBP) zayıf insülin salgılanması ile ilişkili bulunmuştur.

P. Monica Lind, et al. “Circulating Levels of Phthalate Metabolites Are Associated With Prevalent Diabetes in the Elderly”. Diabetes Care July 2012 vol. 35 no. 7 1519-1524