Egzersiz Yapamıyorsanız Okuyun

Yıllar önce, şu anda aramızda olmayan çok sevdiğim bir hastam, ona KOAH’ı nedeniyle sigarayı bırakmalısınız dedikten sonra 3 yıl boyunca bana gelmemişti. İyi bir hekimin, aynı zamanda insanın psikolojisinden de iyi anlaması gerekiyor, ne yazık ki iletişim, tıp fakültelerinde çok üzerinde durulan bir konu değil, bu konulara son yıllarda daha çok önem vermeye başlamamız da oldukça sevindirici. İnsanın psikolojik yapılanmasını öğrendikçe, vermek istenilen mesaj da daha rahat iletiliyor.

Bugün size bahsedeceğim çalışma 220 sedanter, yani hareketsiz erişkinde yapılmış. Hareketsizlik, modern çağın getirdiği en büyük sıkıntılardan biri. Hem kilo aldırıyor, hem de beyin fonksiyonlarını kısıtlıyor (iki ayak üzerinde hareketi sağlamak için beyin sürekli vücuttan bilgi topluyor, bunları işliyor). Hareketsizliği gidermek veya sağlıklı davranışlara insanları sevk etmek için iletilmeye çalışılan mesajlar da çoğunlukla kişinin psikolojik savunma sistemine takılıyor. Doğamız gereği her yaptığımız şeyi normalleştirme eğilimindeyiz ve yapılan sağlıksız davranışlara uyarı geldiğinde de bunu şahsi olarak konumlandırıp, savunmaya geçtiğimiz de aşikar (kendini ispat teorisi, insanların özsaygılarının devamını sağlamak için motive olduğunu ve özsaygıya gelecek tehditlere karşı direneceğini varsaymaktadır).

Sözün özü, insanlara hareketini arttır dediğimizde, onların bunu yapmasını nasıl sağlayacağız? Genellikle böyle sözler Naci Hocamın iki kulağımızın neden var olduğunu açıklamasını ispat eder: sözler bir kulaktan giren, ötekisinden çıkar.

1. Kendini Olumlu Görmeyi (öz-ispatı)Arttırma

Bunun için ilk önce kişiye kendisi için şefkat ve nezaket, aile ve arkadaş, maneviyat, zenginlik, güç, ün açısından değer sıralaması yapılmış, sonrasında da en yüksek sıradaki değeri ile ilgili düşünmesi istenmiştir. Örneğin kişiye arkadaşları veya ailesiyle iyi vakit geçirirken hayal etmesi istenmiştir.

Daha önce yapılan çalışmalarda, eğer kişi kendini olumlu görmesi (öz-ispatı) arttırılırsa, sonrasında verilecek “sigarayı bırakmalısın” gibi acıtıcı mesaj, kişi tarafından acıtıcı olarak algılanmadığı ve uygulamaya geçme olasılığının arttığı gözlenmektedir.

2. Şefkat Görevi

Bunun için de kişiye yakınları, tanıdıkları ve tüm dünya için iyi dilek dilemesi istenmiştir. Bu dileğinde yakın zamanda gerçekleştiğini canlı olarak düşünmeleri istenmiştir.

Bu ikiliden sonra gönderilen sağlık mesajları, hem fonksiyonel MR, hem de kişilerin günlük kayıtları ile değerlendirilmiştir. Bu girişim yapılan grup, sağlık mesajını okuduktan sonra daha az suçluluk duymuş ve ortalama daha fazla egzersiz yaptıkları gözlenmiştir.

Öz-ispat sonrası mesajın miskin davranışı değiştirmediği, ancak şefkat görevi verilenlerde mesaj sonrası miskin davranışların azaldığı gözlenmiştir.

Sonuç

Bir kişiye sigarayı bırak, egzersizi arttır demeden önce o kişinin öz-ispat veya şefkat görevi uygulamasını sağlamak uygun olur.

https://www.cnnturk.com/iyilik-saglik/mutluluk/kendini-kabul-etmenin-onemi-ve-yollari?page=3

Yoona Kang, et al. “Effects of self-transcendence on neural responses to persuasive messages and health behavior change.” PNAS published ahead of print September 17, 2018 https://doi.org/10.1073/pnas.1805573115