Pill tablet (Photo credit: @Doug88888)
Parasetamol, ağrı kesici ve ateş düşürücü özelliği olan bir etken maddedir. Bu etken maddeyi içeren ve reçetesiz satılan birçok ilaç bulunmaktadır. Bu ilaçların mide üzerine kötü etkisinin olmaması, ağrı kesmekte ve ateş düşürmekte etkili olması nedeniyle sıklıkla kullanılmaktadır.
Her ilaçta olduğu gibi, bu ilacın fazla miktarda alınması, özellikle karaciğer üzerine kötü etkiler bırakmaktadır. Doz aşımını engellemek nedeniyle, bu ilaçların kullanımı, herhangi bir hastalığı olmayan erişkinlerde 4000mg’la sınırlandırılmıştır. Genelikle bir tablet de Türkiye’de 500mg parasetamol olduğu düşünüldüğünde, bu sınıra 8 tablette ulaşılmaktadır.
Ancak damardan kullandığımız parasetamol flakonlarında 1000mg etken madde bulunmaktadır. Bugün sizlere bahsedeceğim çalışma 2 akademik üçüncü basamak hastanesinde 1 Haziran 2010 ile 31 Ağustos 2010 tarihleri arasında yapılmıştır.
14 411 hastaya (%60.7) parasetamol uygulanmıştır. 955 hastada (%6,6) doz aşımı (günlük 4 g) tesbit edilmiştir. Ayrıca 65 yaş üzerinde olanların %22’sinde ve kronik karaciğer hastalığı olanların %17’sinde günlük 3gram olan sınır aşılmış olduğu tesbit edilmiştir. Doz aşımı olan hastaların kanında ALP (alkalin fosfataz) düzeyleri yüksek bulunmuştur. Lüzum halinde kullanım önerildiğinde, cerrahi dışı yatışlarda ve yoğun bakım dışı yatışlarda doz aşımı riski azalmaktadır.
Yatan hastalarımızda uyguladığımız parasetamol dozlarını hesap ederken, formülasyon içeren ilaçları da sorgulamamız ve doz limitine dikkat etmemiz gerekmektedir.
Li Zhou, et al. “Supratherapeutic Dosing of Acetaminophen Among Hospitalized Patients”. Arch Intern Med. 2012;():1-8. doi:10.1001/2013.jamainternmed.438.
Uzm. Dr. Burak Uzel 