2000 yılı civarında sevgili abim, hocam Dr. Gökhan Demir’in Amerika’dan dönüşünü hasretle bekliyordum. Döndüğünde hemen Gökhan abiyi sıkıştırmaya başladık. Gökhan abi, her zaman olduğu gibi alev alev yanan bilim aşkıyla Amerika’da yaptığı çalışmalardan bahsetmeye başladı. Bir insanın her hangi bir meslekteki başarısı, kişinin yaptığı işe ihtirasıyla doğru orantılıdır derler, bunun canlı örneği ise Gökhan Hocadır. Konuya hâkimiyeti kadar, canlı anlatımı, sesini ve beden dilini kullanması da mükemmeldir.
İşte tam o zamanlar, beni yetiştiren hocam Prof. Dr. Nil Molinas Mandel ile şunun münakaşasını yapıyordum; siz cisplatin devri hekimisiniz, ben ise trastuzumab hekimi diyerek kendimi teknolojik olarak büyük gördüğümü iddia ediyordum (20’li yaşların hezeyanları). Gökhan abi ise anti-sense oligonükleotidler üzerine çalıştığını söyleyince, benim havam da tamamen sönmüş oldu. Defalarca anlatmasına rağmen anlayamıyordum. Odasına astığı bir hücrenin enzimlerini, genlerini gösteren afiş de beni büyülüyordu.
Gelelim bugünkü konumuza: Crohn hastalığı, sindirim sisteminin iltihaplı hastalıklarından bir tanesidir. Crohn hastalığı sindirim sisteminin tüm bölgelerini tutabilir ve bu güne kadar yüz güldürücü bir tedavisi bulunmamaktaydı.
Crohn hastalığındaki iltihabi durumun SMAD7’nin fazla olması nedeniyle olduğu düşünülmektedir. Yüksek seviyedeki SMAD7 ise bağışık sistemini baskılayıcı TGF-β1 (transforme edici büyüme faktörü) seviyesini azaltmaktadır.
SMAD7 proteini 1995’de bulunmuş ve matrak olsun diye “dekapentaplejiğe direnen anneler”
isimlendirilmiş. Biliyorsunuz gen çalışmaları genellikle meyve sineklerinde yapılır. Dekapentaplejik geni (dekapenta: 15, pleji: felç), meyve sineğinin organlarını oluşturan 15 diskin oluşumun felç olması anlamında kullanılmaktadır.
Mongersen ise ağızdan kullanılan SMAD7 antisense oligonükleotidir. Bu ilaç, geni kapatmak yerine ürettiği RNA’yı durdurmaktadır (genin ürettiği RNA’ya sense, bunun durduran maddeye de antisense denilmektedir).
Plasebo kontrollü, çift kör faz 2 bu çalışmada mongersen günde 10mg, 40mg ve 160mg dozlarda hastalara verilmiştir.
Sonuçlar
15 günde tam şifa elde edilen hastalar
Plasebo %10
40mg mongersen kullananlarda %55
160mg mongersen kullananlarda %65
Bu sonuçlar son derece yüz güldürücüdür, ancak çalışmaların devam etmesi gerekir.
Giovanni Monteleone, et al.“Mongersen, an Oral SMAD7 Antisense Oligonucleotide, and Crohn’s Disease”. N Engl J Med 2015; 372:1104-1113
Uzm. Dr. Burak Uzel 